یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که کارگران و کارمندان در ایران با آن روبه‌رو هستند، عدم شفافیت در شرح وظایف شغلی است. بسیاری از کارفرماها در زمان استخدام تنها عنوان شغلی را مشخص می‌کنند اما در عمل، همان یک نیرو باید چندین کار مختلف را انجام دهد. این مسئله نه‌تنها فشار مضاعف ایجاد می‌کند، بلکه برخلاف قانون کار ایران است و می‌تواند زمینه‌ساز شکایت شود.

قانون کار و وظایف شغلی

ماده ۱۰ قانون کار چه می‌گوید؟

طبق ماده ۱۰ قانون کار ایران، قرارداد کار باید شامل این موارد باشد:

• نوع کار یا وظایفی که کارگر باید انجام دهد.

• میزان حقوق یا مزد.

• ساعات کار.

• تعطیلات و مرخصی‌ها.

این ماده به روشنی تأکید می‌کند که وظایف شغلی باید به‌طور دقیق و شفاف در قرارداد ذکر شوند. هرگونه وظیفه‌ای که خارج از قرارداد به کارگر تحمیل شود، می‌تواند مبنای شکایت قرار گیرد.

مشکل رایج در محیط کار ایران

وظایف پنهان و تدریجی

خیلی وقت‌ها کارفرماها در ابتدا یک کار کوچک اضافه را به کارگر می‌سپارند. اما بعد از یکی دو ماه، آن کار کوچک تبدیل به وظیفه دائمی می‌شود. در نتیجه، یک کارگر عملاً جای سه نفر کار می‌کند ولی فقط حقوق یک نفر را می‌گیرد.

نمونه‌های رایج:

• فروشنده‌ای که علاوه بر فروش، مجبور است مسئول صندوق و خدمات هم باشد.

• منشی‌ای که علاوه بر پاسخ‌گویی تلفن، کارهای حسابداری هم انجام می‌دهد.

• کارگری که هم اپراتور خط تولید است و هم مسئول انبار.

راهکارهای قانونی برای کارگران

۱. قرارداد شفاف و دقیق

قبل از امضا قرارداد، مطمئن شوید که شرح وظایف به‌طور کامل درج شده است. اگر وظایف مبهم بود، از کارفرما بخواهید به‌صورت مکتوب توضیح دهد.

۲. اعتراض محترمانه به وظایف اضافه

اگر وظایف خارج از قرارداد به شما تحمیل شد، می‌توانید محترمانه اما محکم به کارفرما تذکر دهید. طبق قانون، اضافه‌کاری یا کار جدید باید با توافق طرفین و یا پرداخت حق‌الزحمه جداگانه انجام شود.

۳. مراجعه به مراجع حل اختلاف

اگر کارفرما به تذکر توجه نکرد و همچنان کار اضافه تحمیل کرد، کارگر می‌تواند از طریق هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار شکایت کند. تجربه نشان داده که در اغلب موارد، رأی به نفع کارگر صادر می‌شود.

مزایای شفاف‌سازی وظایف برای هر دو طرف

• برای کارگر: امنیت شغلی بیشتر، جلوگیری از سوءاستفاده، حقوق عادلانه.

• برای کارفرما: کاهش اختلافات حقوقی، ایجاد اعتماد در محیط کار، بهره‌وری بالاتر.

جمع‌بندی

عدم شفافیت در وظایف شغلی، یکی از رایج‌ترین راه‌های سوءاستفاده از نیروی کار در ایران است. طبق قانون کار، کارفرما موظف است شرح وظایف شغلی را در قرارداد مشخص کند. بنابراین کارگران باید از روز اول بر این موضوع تأکید کنند و در صورت تخلف، از مسیر قانونی پیگیری نمایند.

🔑 به خاطر داشته باشید: یک نفر نمی‌تواند جای سه نفر کار کند و فقط حقوق یک نفر بگیرد. این کار هم خلاف قانون است و هم خلاف انصاف.